Doğru Aydınlatma

10-06-2019

Doğru Aydınlatma

Doğru aydınlatma nedir?

Aydınlatma üreticileri çeşitli ebat, şekil, tip, amaç ve ortamlar için çok sayıda aydınlatma armatürü ve ışık kaynağı geliştirmektedirler. Aydınlatma ürünlerinin kaliteli olanlarını tercih edilmesi yapılan aydınlatmanın doğru olması için yeterli olmayabilir. Aydınlatma ve armatürlerinin seçiminden sorumlu olan aydınlatma tasarımcısı, doğru aydınlatma için nelere dikkat etmesi gerektiği konusunda bilgi sahibi olmalıdır.

Nedir doğru aydınlatma?
 

Doğru Aydınlatma

  • Gözü yormayan
  • Kamaşma yapmayan
  • Aydınlatılacak ortam için doğru renkte
  • Doğru miktarda
  • Doğru konumda
  • Enerji verimli
  • İhtiyaca uygun renksel geri verimi olan
  • Amaca uygun ışık kaynağı kullanılarak 

Yapılan aydınlatmadır.
 

Aydınlatmanın doğru bir şekilde yapılması aşağıda özet olarak sunulan tanımlara uygun olmasına bağlıdır. Doğru aydınlatma görsel konforu arttırırken göz sağlığına zarar verecek uygulamaları da engelleyecektir.

  • Işığın Niteliği
    Aydınlatılmak istenen mekânın kullanım amacına göre ışık kaynağı seçimi yapılmalıdır. Işığın niteliğinin doğru seçimi görsel konforu maksimum düzeye çıkaracaktır. Doğru aydınlatma ışığın rengi ve renksel geriverim kavramlarının dikkate alınmasını gerektirir. Üretim, sunum,  dinlenme, eğlence amaçlarına göre ışığın rengi uygun olarak seçilmelidir. Işık rengi aydınlatma ürünlerinde Kelvin kavramı ile tanımlanır. Kelvin ve renksel geri verim konularında detaylı bilgiler edinmek için http://www.avonni.com/tr/Blog/ sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
    Işık renginin seçiminde kültürün ve coğrafyanın da etkileri olduğunu unutmayın. Sıcak ülkeler daha çok soğuk renkleri tercih ederken, soğuk ülkeler de sıcak renkleri daha çok tercih ederler. Aydınlatma projesinin yapıldığı ülkeye göre tercihler gözden geçirilmeli ve kültürel etkiler dikkate alınmalıdır.

    Aydınlatılan ortamda objelerin renklerinin ne kadar önemli olduğu ortamın amacına göre değişiklik gösterir. Bir hastanede doktor muayene odasındaki aydınlatmaların yanlış renkleri ürettiğini düşünün. Doktorun hastanın deri ya da kan rengine göre doğru teşhis koyması pek mümkün olmayacaktır. Obje renklerinin önemine göre ışık kaynağı seçimlerinin doğru yapılması gerekmektedir. Bir otopark aydınlatmasında renksel geriverim çok önemli olmaz iken, bir moda mağazasında çok önemli bir konu haline gelecektir.
  • Tekdüzelik
    İnsanların bir arada çalıştıkları ve uzun saatler geçirdikleri ve benzer işler yaptıkları çalışma ortamlarının aydınlık seviyesinin tekdüze olması istenir. Çalışma alanında bazı bölgeler yüksek ışık seviyesine sahip iken bazı bölgelerin daha karanlık olması, çalışan kişinin baktığı nokta her değiştiğinde göz bebekleri değişen aydınlatma seviyesine uyum sağlamaya çalışır. Gün boyu bu ortamda kalan kişilerin gözleri yorulur ve göz rahatsızlıkları başlar.
    Çalışma ortamları için aydınlatma araçları seçilirken ortamda yüksek kontrast oluşmamasına özellikle dikkat edilmesi gerekir. Armatürleri birbirlerine daha yakın yerleştirerek arada kalacak karanlık alanların önüne geçilebilir.  Birçok kişinin çalıştığı iş ortamlarında genel aydınlatma ile her yeri mümkün olduğunca eşit miktarda aydınlatacak tavan aydınlatmaları kullanılmalıdır.

    Her yerin aynı ışık seviyesinde olmasının istenmediği mekânlar da vardır. Aydınlatma tasarımı yapılan bazı ortamlarda ise tekdüzelik sıkıcı bir görüntü verebilir. Yaşam alanlarında, otel lobilerinde ya da mağazalarda vurgulanmasını istediğimiz bir takım objeler ve bölgeler bulunabilir. Işık seviyelerindeki farklılıklar ile yönlendirme, dikkat çekme, vurgulama gibi hedefler yakalanabilir. Bir otel lobisinde dinlenme bölümündeki ışık seviyesi ile resepsiyon bölümündeki ışık seviyesi aynı olmayabilir.
     
  • Durağanlık
    Işık kaynağının verdiği ışık sabit olmalıdır yani titreşim yapmamalıdır. Zamana bağlı olarak ışık kaynağındaki ani değişimler titreşim olarak tanımlanır.
    Titreşen bir ışık kaynağı ile aydınlatılmış bir alanda çalışmak gözlerin çabuk yorulmasına neden olur. Bizler bu titreşimleri fark etmesek de gözümüz bu titreşimleri beynimize iletir. Bu tarz titreşimler göz bozulmalarına sebep olabileceği gibi bazı kişilerde baş ağrılarına da sebep olabilmektedir.
    Titreşimler ışık kaynağının bozuk olması nedeniyle olabileceği gibi elektrik frekansına da bağlı olarak titreşen aydınlatmalar olabilir. Örnek olarak flouresan lambalar gözlerimiz algılamasa da şebeke frekansına bağlı olarak titreşirler.

    Belirli bir frekansta titreşim yapan aydınlatmalar ile frekans değeri örtüşen bir motor ya da pervane var ise hareketli parçalar gözümüze duruyormuş gibi görünebilir. Bu durum çok ciddi iş kazalarına neden olabilir. Bu gibi üretim alanlarında elektrik frekansına bağlı titreşim yapan aydınlatmalar ya hiç kullanılmamalı ya da aydınlatmaların hepsi aynı faza bağlanmamalıdır. Aydınlatmaları birden fazla faza dağıtarak frekans örtüşmesinin önüne geçilmelidir. İş kazalarının önüne geçebilmek için bu kriter kesinlikle dikkate alınmalıdır.
  • Kamaşma

    Parlak bir ışık kaynağının ya da yansımasının görüşümüze negatif yönde etki etmesine kamaşma denilir. Işığın az olması görme yeteneğimizi olumsuz olarak etkilerken, gereğinden çok olması görme kabiliyetimizi olumsuz olarak etkilemektedir. Işık kaynağının direkt olarak gözümüze gelmesi en çok karşılaştığımız kamaşma problemlerinden birisidir. Gün doğumu esnasında doğuya doğru araç sürdüğümüzde gözümüze direkt olarak gelen sabah ışıkları görme kabiliyetimizi belirgin bir biçimde düşürür. Işık kaynağından gelen ışıkların parlak bir yüzeyden yansıyarak gözümüze gelmesi de görme kabiliyetimizi azaltır. Kamaşma bir tür görsel gürültü olarak adlandırılabilir. Kamaşma görsel anlamda rahatsız edici seviyede ya da tamamen görmeyi engelleyecek seviyede olabilir.

Kamaşmanın engellenmesi için yapılabilecekler şunlardır.

 

  • Işık kaynağının direkt olarak gözlerimize ulaşmasını engelleyecek difüzör kullanılması
  • Işık kaynağının yönünün (açısının) değiştirilmesi
  • Işık kaynağında bir değişiklik yapılamıyorsa çalışma alanının yerinin değiştirilmesi
  • Çalışan kişinin (gözlerin pozisyonu) yerinin ya da yönünün değiştirilmesi
  • Çevresel aydınlatmalar da kullanılarak ışık kaynağının yüksek kontrast oluşturmasının önüne geçilmesi.
  • Mümkün ise Endirekt aydınlatmalar kullanılması.
  • Açısı ayarlanabilir aydınlatmalar kullanılması

Unutmayın!
Daha parlak her zaman daha iyi değildir.
 

  • Gölge
    Çalışılan yüzeye gölge düşmemelidir. Yaşam alanlarında en çok mutfaklarda gördüğümüz problemdir. Mutfak içinde tavanda bulunan bir aydınlatma nedeniyle, mutfak tezgâhında çalışan kişinin önüne daima kendi gölgesi düşer. Bunu engellemek için tezgâh üstü lambalar kullanılması gerekir. Ofislerde çalışma masalarında da masa üzerine gölge düşmeyecek şekilde aydınlatmanın pozisyonu ayarlanmalıdır.

 

  • Işık kontrolü
    Aydınlatmak istediğimiz ortamın ışık ihtiyacı her zaman aynı seviyede olmayabilir. Değişen koşullara göre aydınlatma ihtiyacı da değişiklikler gösterebilir. Doğru bir aydınlatma ile değişen ihtiyaca göre aydınlatma da değiştirilebilmelidir.
    Işığı, ihtiyaca göre aşağıdaki teknikler ile kontrol edebiliriz.
    • Aydınlatma süresinin kontrolü
    • Aydınlatma gücünün kontrolü
    • Hareket sensörleri ile kontrol
    • Zaman saatleri ile günün belirli bir saatinde ışık kontrolü
    • Foto sensörler ile ortamdaki ışık seviyesine göre aydınlatmaların kontrolü
    • Dimmerler ile ışık seviyesinin ihtiyaca uygun hale getirilmesi
    • DALİ ve benzeri sistemler ile aydınlatma ihtiyaçlarını bir yazılım (Senaryo) ile yönetmek.

 

Doğru aydınlatma neler kazandırır.

  • Görme yeteneğinde artış sağlar.
  • Göz sağlığı korunur.
  • Mutluluk ve çalışma performansında artış sağlar.
  • Görsel yanılgılar ve bu yanılgılara bağlı kazalar azalır.
  • Ortamda vurgulanmak ve öne çıkarılmak istenen nesnelerin tüm özellikleri daha rahat algılanabilir.
  • Enerji tüketim ve verimliliği ile çevrenin korunması sağlanır.
  • Doğru aydınlatma, mağazalara canlılık katar. Satışları arttırmaya yardımcı olur.
  • Çevresel güvenlik sağlanır. Hırsızlık ve gasp gibi suçlar genellikle iyi aydınlatılmamış yerlerde olur.
  • Işık kirliliği ortandan kaldırılır.

Aydınlatmanın insan psikolojisi üzerindeki etkileri keşfedildikçe hem yaşam alanlarında hem de iş dünyasında önemi artmaya başlamıştır. Aydınlatmanın satışlara, üretime, iş kazalarından korunmaya, tasarrufa ve mutluluğa etkileri anlaşıldıkça işletmeler doğru aydınlatmalar için profesyonel aydınlatma firmaları ile çalışmayı arzu etmektedirler. Unutmayalım ki bir mekân ne kadar güzel tasarlanmış olursa olsun, doğru aydınlatma olmaz ise istenilen görsel etki kendisini gösteremez.

Başa Dön