Cami avizeleri ve cami aydınlatmalarında yapılacak doğru seçimlerle, camilerin sahip olduğu doğal manevi iklimi görünür kılmak için etkileyici, enerji verimli ve uygun maliyetli çözümler uygulanabilir. Cami inşaat projeniz veya cami tadilatınız için dikkate almanız gereken aydınlatma önerilerini bu yazıda bulacaksınız.
Camiler ne kadar aydınlatılmalı?
Camilerin aydınlık düzeyleri içeride ibadet eden cemaatin sayısı, yaş ortalaması ve cami içi etkinlikler gibi birden çok faktöre bağlıdır.
- Cemaatin yaş ortalaması
Cami cemaatinin yaş ortalamasının artması ile birlikte istenilen ışık miktarı da artar.
Yaşlı bir cemaat varsa daha çok ışık talep edilirken genç bir cemaat için daha az ışık yeterli olacaktır. - Cemaatin sayısı
Akşam, yatsı ve sabah namazlarında camiye gelen cemaatin sayısı aynı değildir. Cemaatin sayısına göre caminin belirli bölgelerini aydınlatmak yeterli olacaktır. Çok az cemaatin olduğu bir namaz için caminin tamamını aydınlatmak uygun değildir. - Etkinliğe göre aydınlatma
Cami içerisindeki ışık miktarı caminin kullanım amaçlarına göre de değişkenlik gösterir. Standart günlerdeki bir yatsı namazı ile örneğin bir kandil akşamında icra edilen kandil programındaki ışık talebi aynı olmayacaktır.
Camiyi aydınlatmak için gerekli ampul sayısı nasıl olmalı?
Camiler tasarım ve büyüklük olarak birbirlerinden farklı olduklarından tüm camilere uygun tek bir aydınlatma hesabı olmasa da ortalama değerler veren aşağıdaki yöntemi kullanabilirsiniz:
- Caminin namaz kılınan ana bölümü, mahfil üstü ve mahfil altı alanlarının toplam m2 değerini bulun.
- Bu toplama son cemaat yeri, revak, avlu ve şadırvan gibi alanları dahil etmeyin.
- Caminin iç kısmında yer alan bu alanın yüzeyindeki ışık seviyesi bir cami için ortalama 250 lux olmalıdır.
Lumen=Lux * m2 formülü yardımı ile ihtiyaç duyulan toplam lümen miktarı belli olur.
Toplam lumen değeri hesaplandıktan sonra kullanılacak ampullerin lumen değerine bölünür ve ihtiyaç duyulan toplam ampul miktarı hesaplanır.
Bir örnek üzerinden anlatmak gerekirse:
- Caminin ana bölümü : 100 m2
- Mahfil katı : 25 m2
- Mahfil altı : 25 m2
- Toplam Alan = 100+25+25=150
- Toplam lumen = 250 lux * 150 m2 = 37.500 lümen olacaktır.
- Kullanacağımız ampulün kutusu üzerinde 500 lumen değeri yazmaktadır.
- Bu durumda camiyi aydınlatmak için 37.500 / 500 = 75 adet ampul gerekecektir.
Camide kullanmamız gereken yaklaşık ampul sayısını hesapladık ancak unutulmamalıdır ki bu ışıklar cami içerisinde homojen bir şekilde dağıtılmalıdır. Yani merkezde 60 ampule sahip bir avize ile cami uygun şekilde aydınlatılamaz. Bu ışıklar merkezde bir avize, duvarlarda aplikler, mahfil katını ve mahfil altını aydınlatan avizelerle camiye homojen bir şekilde yayılmalıdır.
Camilerde doğal ışıktan nasıl faydalanılır?
Özellikle tarihi camiler sadece ibadet zamanları açık olmazlar. Dini ibadetlerin dışında kültürel amaçlar için de ziyaret edilmektedirler. Tüm gün faal olan bu camilerin aydınlatılmasında doğal güneş ışığından maksimum derecede faydalanmak gerekir. Tarihi camilere bakıldığında pencerelerin küçük olmadığını görürsünüz. Hatta kubbe altında doğal güneş ışığını alması için çok sayıda pencereler bulunur. Pencereleri kapılarından büyük olan cami örnekleri Anadolu’nun bir çok şehrinde yer alır.
Camilerde ne tip ampuller kullanılmalı?
Enerji tasarrufu için camilerde LED ampuller kullanılmalıdır. Bu ampuller daha az enerji ile daha çok ışık verirler ve daha uzun ömürlüdürler. Ampulleri kısa aralıklar ile değiştirmek gerekmez.
Cami aydınlatmasında renk sıcaklığı ne olmalı?
Camiler bir ibadet merkezidir. İçinde huzur barındıran ortamlar olduğundan daha yumuşak ve dinlendirici ışıklar ile aydınlatılmaları uygundur. Camiler için 3000K/4000K renk sıcaklıkları tavsiye edilmektedir.
Renk sıcaklıkları ile ilgili daha fazla bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Cami avizelerinde CRI değeri ne olmalıdır?
Caminin tarihi ya da özel bir dokusu var ise bu doku aydınlatmalarında yüksek CRI değerlerine sahip aydınlatmalar uygun olacaktır. Televizyonlar için mevlit programı çekimlerinin yapıldığı camiler için de yüksek CRI değerlerine sahip aydınlatmalar kullanılmalıdır. Bu özelliklerin dışındaki camilerde Ra80 CRI değerine sahip ampuller yeterli olacaktır.
CRI hakkında daha fazla bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Cami avizesi seçerken nelere dikkat etmelisiniz?
- Caminin merkezinde kullanılan avizenin yüksekliği çok uzun olursa avizenin bakımı ve temizliği esnasında iskele kurmak icap edecektir. Caminin kubbesi çok yüksek değilse yüksek avizeler yerine geniş olan avizeleri tercih edin.
- Cami avizelerinin bakımları cami yönetimleri tarafından yeteri sıklıkla yapılamadığından avizeler üzerinde kullanılan kristaller maalesef zamanla tozlanmakta ve kötü bir görünüm oluşturmaktadır. Özel bir temizlik programı yoksa camilerde kristalli avizeleri tercih etmeyin.
- Ampullerin bir kullanım ömrü vardır ve ekonomik ömürleri bittiğinde ampulleri değiştirmek gerekecektir. Ampulleri kolayca değiştirilebilen avizeleri tercih edin. Uygun kaliteye sahip LED ampuller uzun ömürlüdür. Çok sık değişim ihtiyacı duymazlar. LED ampulleri tercih edin. Ömrü tamamlanan ampulleri değiştirirken diğer ampulleri de gözden geçirmeyi unutmayın.
- LED aydınlatmaların gelişmesi ile birlikte cami avizelerinde de dekoratif LED aydınlatma kullanımı yaygınlaşmaktadır. Besmele, kelime-i tevhit ve ayetleri ışıkla ortaya çıkaran LED aydınlatmaların kullanıldığı avizelerde LED sürücüleri bulunmaktadır. LED sürücülerin de ampuller gibi ömürleri vardır. Satın alınacak avizenin LED sürücülerinin kaliteli olduğundan emin olmak gerekir. Ayrıca LED sürücülerin kolayca değiştirilebilmesi imkân dahilinde olmalıdır.
- Cami avizelerinde kullanılan kandillerin ağzı açık ise bu kandiller içlerinde tozları biriktirirler. Üstten kapalı kandilleri olan avizeleri kullanmayı tercih edin. Ayrıca bu kandillerin kolayca temizlenebilir olmasına dikkat etmelisiniz.
Cami avizelerinde fiziki güvenlik nasıl olmalıdır?
- Caminin kubbesinden sarkan taşıyıcı zincir ve kubbe bağlantı noktaları genellikle cami inşaatı esnasında hazır hale getirilmektedir. Camiye avize alırken avizenin ağırlığını öğrenin ve cami kubbesinden sarkan zincirin avizenin 3.5 katını taşıyabileceğinden emin olun. Güvenli taşıma toleransının %350 (yani 3.5 kat) seçilmesi tesadüf değildir. Sıcak, soğuk, nem gibi bir çok faktör göz önüne alınarak hesaplanmıştır. Zincir üreticisi firma görüşülmeli ve zincir sertifikaları kontrol edilmelidir.
- Camide bulunan avizenin yenilenmesi durumunda eski avize için hesaplanmış taşıyıcı zincirlerin yeni avizeniz için de güvenli olduğundan emin olun.
- Avizenin çapı Ø:500 cm ve daha büyük ise bu durumda avize ağırlığını sadece merkezdeki zincire taşıtmak yerine çemberden kubbeye doğru dikine çıkılan taşıyıcı hayalet çelik teller kullanmak uygun olacaktır.
Cami avizelerinde elektriksel güvenlik nasıl olmalıdır?
- Cami avizelerinde kullanılan kabloların bakır kablolar olduğundan emin olun. Alüminyum alaşımlı kablolar avize içerisinde kullanılmamalıdır.
- Avizede kullanılan duy ve led sürücülerin CE standartlarında olduğundan ve CE güvenlik etiketi taşıdığından emin olun.
- Avizenin bir topraklama hattı bulundurduğunu kontrol edin ve bu topraklama hattını caminin topraklama hattına bağlayın.
- Avizenin bakımı, temizliği ve ampul değişimi gibi süreçlerde avizeye gelen hattın hem anahtarını hem de sigortasını kapatın. Siz bu işlemleri yaparken bir başkası gelip açmasın diye bir kişiyi anahtar ya da pano başında beklemekle görevlendirin.
- Avizenizde elektriksel olarak çalışmayan bir bölüm var ise yetkili bir elektrikçiden yardım isteyin. Kendiniz onarmaya çalışmayın.
Cami avize modelleri nelerdir?
- Osmanlı cami avizeleri: Avizelerde çemberler altında kandil camları bulunan ve ampullerin bu kandillerin içinde olduğu modellerdir.
- Kristalli cami avizeleri: Üstten aşağı doğru genişleyen ve kenarlarında fanus camları olan avizelerdir. Fanus camları olmayan kristalli avizeler de bulunmaktadır.
- LED’li cami avizeleri: LED aydınlatmayı ana aydınlatma amacıyla kullanan ya da kandil aydınlatmalara ilave edilmiş dekoratif amaçlar için kullanılan avizelerdir.
- Kollu cami avizeleri: Avizenin merkezinden çıkan kollar ve kol uçlarında aydınlatmalar bulunduran avizelerdir. Bu modellerin kollarında dekoratif kristaller de bulunabilmektedir. Kol uçlarında fanus camlar ya da çıplak ampuller ile kullanılabilmektedir.
- Fenerli cami avizeleri: İster kollu ister çemberli olsun aydınlatmalarda kandil camlar yerine dekoratif fenerler bulunduran avizelerdir.
Cami avizelerini nasıl yönetmelisiniz?
Camilerde ibadet eden cemaatin sayısı her zaman aynı değildir. Kandil akşamlarında, ramazan gecelerinde veya özel olarak yapılan mevlit programları gibi durumlarda cemaatin sayısı normal zamanlardan çok daha yüksek olacaktır. Bu nedenle caminin aydınlatması tüm cemaatin yeterince aydınlatılmasını sağlayacak şekilde olmalıdır.
İbadet eden kişi sayısı az olduğunda ise ışıkların kısılabilmesi ya da sadece belirli bölgeleri aydınlatabilmesi önemlidir. Işıkların bölgesel olarak kumanda edilebilmesi enerji tasarrufu sağlayan bir aydınlatma sunar.
Caminin genel aydınlatması merkezde bulunan avize tarafından sağlanıyorsa avizenin birkaç ışık seviyesine sahip olması avantaj sağlayacaktır. Enerji verildiğinde avizedeki tüm ışıkların aynı anda yanması gerekmez.
Avize için 2-3 tane anahtar olmalı ve ışık ihtiyacına göre ışıklar ayarlanabilmelidir. Avizeyi birkaç adımda kumanda etmek için avizeye gelen elektrik hattı çoklu olmalıdır. Ancak tek bir enerji hattı geliyorsa bu durumda uzaktan kumandalı ayırıcı devreler ile parçalı aydınlatmalar yapılabilmektedir. Hatta bu sistemler var olan avizelere de uygulanabilmektedir.
LED’lerin temel aydınlatma olarak kullanıldığı modern cami avizelerinde ise LED aydınlatmaların Dim özellikli olmasını talep edebilirsiniz. Böylece avizeyi parça parça aydınlatmak yerine tüm ışıkların kısılabilir olması sağlanır. İhtiyaca göre ışık seviyesini artırıp azaltabilirsiniz.
Camiler, oteller ve toplantı salonları gibi büyük mekanların aydınlatılmasında ihtiyaç duyabileceğiniz mekana özel avizeler hakkında daha fazla bilgi almak için proje kataloğumuzu inceleyebilirsiniz. https://www.avonni.com/tr/proje-katalog-talebi
